糙米是什么| 什么是静息心率| 孕妇吃什么好对胎儿好三个月前期| 韬光养晦是什么意思| 什么叫情商| 什么是转氨酶| 喜筵和喜宴是什么意思| 什么的星星| 七月初一是什么日子| 办理护照需要什么手续| 出水痘吃什么药| 直肠壁增厚一般是什么情况| 梦见背死人是什么意思| 桂花什么时候开花| 米色配什么颜色好看| 什么原因引起低压高| 油为什么会浮在水面上| 下巴老是长痘痘是什么原因| 胆囊大是什么原因| 什么是大麦| 榻榻米是什么| 幽门螺旋杆菌阳性代表什么| 男人眉毛短是什么面相| 减肥什么方法有效| 侄子是什么意思| 88年什么命| 中二病是什么| 梦见牙掉了是什么意思| 穿刺手术是什么意思| 胖脸女人适合什么发型| 每次上大便都出血是什么原因| 乳腺增生挂什么科| 胃溃疡有什么症状| 心力衰竭吃什么药| 儿童办理身份证需要什么材料| 什么心丧气| 夜宵吃什么好| 6月份怀孕预产期是什么时候| 血压高有什么症状| 五味子是什么| 24h是什么意思| 车前草有什么功效| 月经来了同房会导致什么后果| 大生化是检查什么| 身上经常出汗是什么原因| 身体出现小红点是什么原因| 心脏瓣膜关闭不全吃什么药| 参谋长是什么军衔| 白带是什么东西| 冬虫夏草什么价格| 十指不沾阳春水什么意思| 月经期间喝什么好排毒排污血| 性冷淡吃什么药最好| 车震是什么意思啊| 早餐适合吃什么| 大麦是什么粮食| 孕妇胃痛可以吃什么药| mango是什么意思| 女命正印代表什么| 怀孕血压高对胎儿有什么影响| 流产吃什么药可以堕胎| 侧切是什么意思| 户籍所在地是指什么| 淋巴结是什么引起的| 磨玻璃结节是什么| 肝硬化是什么意思| 什么叫早泄| 处暑的含义是什么意思| 11.10是什么星座| 悟空是什么意思| 促狭一笑是什么意思| 自省是什么意思| 补液盐是什么| 有样学样是什么意思| 莱赛尔是什么面料| 高密度脂蛋白胆固醇偏低是什么原因| 脑死亡是什么原因引起的| 执业药师证有什么用| 不惑之年是什么意思| 89年的属什么| 四月十九是什么星座| 阴囊湿疹长什么样图片| 嘴麻是什么原因引起的| 血糖偏低是什么原因引起的| 海洋中最多的生物是什么| 87年属什么的生肖| 淋巴结肿大是什么样子的| 低度鳞状上皮内病变是什么意思| 铜钱癣用什么药| 肾结石吃什么| 心功能不全是什么意思| 境字五行属什么| 随心而欲是什么意思| 弼马温是什么意思| 中指和无名指发麻是什么原因| 据说是什么意思| 做梦梦见自己生孩子是什么意思| 什么的风儿| 肌酐清除率是什么意思| 为什么会吐| 哏是什么意思| 大熊猫属于什么科| 珊瑚红是什么颜色| 什么吞什么咽| 樱花什么时候开花| r代表什么意思| 6541是什么药| 大便拉不出来吃什么药| jb什么意思| 什么叫凤凰男| 心外科是看什么病的| 甲亢可以吃什么水果| 鱼周念什么| 王昆念什么| 预防医学是什么| 病毒性咽喉炎吃什么药| 吃什么治便秘| 甲木代表什么| 1月18是什么星座| 甲功五项挂什么科| 眼压高是什么症状| 玻璃五行属什么| 12月初是什么星座| 什么通便效果最快最好| 海洛因是什么| 战略纵深是什么意思| 12月18是什么星座| 说话快的人什么性格| 胸推是什么| 什么东西能缓解孕吐| 誉之曰的之是什么意思| 男生喜欢女生有什么表现| 什么是尿崩症| 女性私处长痘痘是什么原因| 刷墙的白色涂料叫什么| 眼睛为什么会长麦粒肿| coat是什么意思中文| 尿常规能查出什么病| 碘过量会导致什么疾病| 打狂犬疫苗后注意什么| 银耳汤有什么功效| yeezy是什么牌子| 尿液清澈透明说明什么| s.m是什么意思| 什么植物和动物像鸡| 三伏天喝什么汤最好| 薏米不能和什么一起吃| vane是什么意思| 孟母三迁告诉我们什么道理| 梦见喜欢的人代表什么| 刀子嘴豆腐心是什么意思| 什么样的荷叶| 雪人是什么生肖| 吃什么减肥效果最快| he是什么气体| 小肚子是什么部位| 音色是什么意思| 梦见自己的头发长长了是什么意思| 辣椒炒肉用什么肉| 怀不上孕是什么原因造成的| 支原体培养及药敏是检查什么| 蜜蜂蛰了用什么药| 宝宝咳嗽挂什么科| 麦露迪女鞋什么档次| 滑精是什么症状| 君子兰不开花是什么原因| 五花肉和什么菜炒好吃| 什么情况下需要做活检| 什么样的头发| 射精是什么| 什么肉不能吃| 西凤酒什么香型| 2019年属什么| 为什么会得肾结石| 法令纹用什么填充效果最好| 中国女人裹脚是从什么时候开始| 对等是什么意思| 腰椎退行性变是什么意思| 胃胀胃不消化吃什么药| 声泪俱下是什么意思| 为什么支气管炎咳嗽长期不好| 微针有什么功效| 笑对人生是什么意思| 排便困难是什么原因| 六娃的能力是什么| 乙肝病毒表面抗体阳性是什么意思| 布洛芬有什么副作用| 头晕眼花吃什么药| 心烦意乱吃什么药| 跟单员是做什么的| 低密度脂蛋白高有什么危害| 荣五行属什么| 伤残鉴定什么时候做| 埋线是什么意思| 司法警察是做什么的| 孩子脚后跟疼是什么原因| 心里紧张吃什么药缓解| 蚕丝衣服用什么洗最好| 复辟什么意思| 精湛是什么意思| 生地麦冬汤有什么功效| 绿色加什么颜色是蓝色| 女人排卵期是什么时候| 倾注是什么意思| 什么是匝道图片| 什么是流程| 放炮是什么意思| 燕京大学现在叫什么| 血压低吃什么补| 炎症有什么症状| g50是什么高速| 屠苏是什么意思| 尿频是什么症状| 什么食物含钾最高| 血小板低是什么症状| 什么的植物| 腱鞘炎是什么原因引起的| 红豆不能和什么一起吃| 眩晕去医院挂什么科室| 维生素b族什么牌子的好| 全麻对身体有什么危害| 蚂蚁喜欢吃什么食物| 租赁费计入什么科目| 忖量是什么意思| 脸上不停的长痘痘是什么原因| 胆囊切除后对身体有什么影响| 梦见摘果子是什么意思| 葛根和什么搭配泡水好| 气虚血虚吃什么中成药| 膜拜是什么意思| 暨怎么读什么意思| 正规医院减肥挂什么科| 郴州有什么好玩的景点| 盆腔磁共振平扫能查出什么| 什么是金融行业| 阿托伐他汀钙片有什么副作用| 命脉是什么意思| 工事是什么意思| 什么可以保护眼睛| 疳积是什么病| 男士长脸适合什么发型| 智商是什么| 艾滋病初期有什么症状| 三农是什么| 什么水果可以减肥刮油脂| 肝风内动吃什么中成药| 脚趾缝痒溃烂用什么药| 一句没事代表什么意思| 中药饮片是什么意思| 大便有血是什么原因男性| 正常人的尿液是什么颜色| 祖宗是什么意思| 柠檬有什么作用| 血脂高胆固醇高吃什么食物最好| 仓鼠夏天用什么垫料| 蚊子最喜欢什么血型| 阴茎疼是什么原因| cn是什么意思啊| 放生乌龟有什么寓意| 无心是什么意思| 小孩睡不着觉是什么原因| 2040年是什么年| 什么茶减肥效果最好| 学考成绩什么时候公布| 百度Пре?ди на содржината

湖南省文化馆文化惠民到基层——新华网——湖南

Од Википеди?а — слободната енциклопеди?а
Република Хрватска
Republika Hrvatska  (хрватски)
Знаме Грб
ХимнаLijepa na?a domovino
Убава наша татковино

Местоположбата на  Хрватска  (темнозелена) – на Европскиот континент  (зелена и темносива) – во Европската Уни?а  (зелена)  —  [Легенда]
Местоположбата на  Хрватска  (темнозелена)百度 这也是地上世界的规则。

– на Европскиот континент  (зелена и темносива)
– во Европската Уни?а  (зелена)  —  [Легенда]

Местоположбата на  Хрватска  (темнозелена)

– на Европскиот континент  (зелена и темносива)
– во Европската Уни?а  (зелена)  —  [Легенда]

Главен град
(и на?голем)
Загреб
45°48′N 16°0′E? / ?45.800°N 16.000°E? / 45.800; 16.000
Службен ?азик Хрватски1
Народности (2011)
Демоним Хрвати

(Хрват/Хрватка)

Уредува?е парламентарна република
 ?  Претседател Зоран Миланови?
 ?  Премиер Андре? Пленкови?
Основана
 ?  Основана Прва половина
на VII век 
 ?  Средовековно во?водство 4 март 852 
 ?  Признава?е од Папата 21 ма? 879 
 ?  Воздигнува?е на ниво на кралство 925 
 ?  Со?уз со Унгари?а 1102 
 ?  Приклучува?е кон
Хабсбуршката Импери?а
1 ?ануари 1527 
 ?  Независност од Австроунгари?а
29 октомври 1918 
 ?  Приклучува?е кон ?угослави?а (соосновач)
1 декември 1918 
 ?  Прогласува?е на независност 25 ?уни 1991 
пристапила во ЕУ 1 ?ули 2013
Површина
 ?  Вкупна 56.594 км2 (126-та)
 ?  Вода (%) 1.09
Население
 ?  Попис 2011 4,290,612 
 ?  Густина 81 жит/км2 (115-та)
БДП (ПКМ) проценка за 2010 г.
 ?  Вкупен $78.090 мили?арди[1] 
 ?  По жител $17,683[1] 
БДП (номинален) проценка за 2010 г.
 ?  Вкупно $60.589 мили?арди[1] 
 ?  По жител $13,720[1] 
?иниев коеф. (2018)positive decrease 29.7[2]
низок · 17та
ИЧР (2021) 0.858[3]
многу висок · 40та
Валута евро (EUR)
Часовен по?ас CET (UTC+1)
 ?  (ЛСВ) CEST (UTC+2)
Се вози на десно
НДД .hr
Повик. бр. 385
1. Исто и итали?анскиот во Истра и ?азиците на други националности (српски, унгарски, чешки, словачки, итн.) во општинските заедници на националностите.

Хрватска (хрватски: Hrvatska) или офици?ално Република Хрватска (Republika Hrvatska) — држава на Балканскиот Полуостров ко?а е географски сместена на раскрсницата на патиштата за Средна Европа и Средозем?ето. Главниот град на Хрватска е Загреб. Граничи со Словени?а и Унгари?а на север, со Срби?а, Босна и Херцеговина и Црна Гора на исток. Го зазема на?големиот дел на источниот брег на ?адранско Море. Во втората половина на 20 век претставува република во рамките на СФР ?угослави?а, но прогласува независност во 1991. Хрватска е полноправен член на НАТО. Во ?уни 2013 година и офици?ално беше примена како 28 зем?а-членка на Европската Уни?а.

Административно, зем?ата е поделена на жупании и општини.

Постара истори?а

[уреди | уреди извор]
Доа?а?е на Хрватите.

Први познати племи?а на територи?ата на денешна Хрватска биле Илирите и Келтите во внатрешноста, како и Хистрите, Либурните, ?аподите и Далматите на ?адранскиот брег. Во 4 век п.н.е. на ?ужен и среден ?адран се создале грчки колонии, а во I век п.н.е. територи?ата постепено станала дел од Римското Царство. На?романизирани биле Истра и провинци?ата Далмаци?а, словенски Хрвати се населиле во 7 и 8 век, римски останале само островите, како и градовите во Далмаци?а и Истра. Доселениците набрзо го примиле христи?анството, а во Нин уште во 9 век е создадена првата хрватска бискупи?а. Спорот поме?у Византи?а и државата на Франките на Карло Велики завршил со Мирот во Ахен (812 г.), со ко?а далматските градови ги задржала Византи?а, а другите области ги добиле Франките. На ?акнее?ето на нивната власт безуспешно се обидел да се cпротистави кнезот ?удевит Посавски (819—822 г.).

Првата хрватска држава

[уреди | уреди извор]
Башчанска плоча.

Во 9 век ме?у Цетина и Велебит, се создало ?адрото на хрватската држава, од каде за време на владее?ето на домашните кнезови од семе?ството наследници на кнезот Трпимир (845—864 г.) постепено се проширила на далматските градови (околу 1018—1107 г. под власта на Венеци?анците). На?мо?ен ме?у нив бил кнезот Томислав (910—928 г.), ко? на Драва го запрел навлегува?ето на Унгарците, ко?, како византиски со?узник, успешно во?увал со Бугарите и во 925 г. се крунисал за крал. По смртта на кралот Звонимир (1075-89 г.) дошло до остри внатрешни судири, што ги искористил унгарскиот крал Коломан со семе?ството Арпадови? и ?а освоил цела Хрватска. Во 1102 г. во Биоград се крунисал за хрватски крал, а 1107 г. ги добил и далматинските градови. Оттогаш сè до 1918 г. Хрватска се развила како пове?е или помалку автономна државна творба во составот на унгарската држава, а разликите ме?у Славони?а и Хрватска и областа на ?ужно од Гвозд (Велика Капела) посто?ано се зголемувал.

Турски осво?ува?а

[уреди | уреди извор]
Никола Зрински.

Во битката на Крбавското Поле (9.9.1493 г.) Турците ?а поразиле во?ската на хрватското благородништво, со што во следните 100 години се отворил пат за пробива?е во Средна Европа. По поразот на Унгарците ка? битката Мохач (29.8.1526 г.). Хабсбурговците ги оствариле своите наследни права на унгарскиот престол, а Хрватскиот сабор во 1527 г. го избрал надво?водата Фердинанд за хрватски крал. Фердинанд ?а укинал дотогашната поделба на Хрватското кралството на Славони?а и Хрватска со Далмаци?а, а во 1558 г. се здружиле двата одвоени сабора. Турците во то? период ?а освоиле областа ме?у Уна, Корана и Глина, така што навлегле сè до долна Купа. По повлекува?ето на хрватското население пред нивните осво?ува?а, Турците во населените области населиле нехрватско, главно православно население од внатрешноста на Балканот. Хабсбурговците во средината на 16 век на поголемиот дел на Хрватска ?а создале Воена Краина, ко?а била непосредно подредена на владетелот, а за воените праша?а на Воениот совет во Грац, така што другиот дел на автономна Хрватска претставувала т.н. ?остатоци на остатоците од некогашното славно хрватско кралство“ (околу 10.000 км2)

Под Хабсбурзите (1538–1918)

[уреди | уреди извор]
?осип ?елачи?.

Поразот на Турците во Битката ка? Сисак (22.6.1593 г.) значел почеток на нивното повлекува?е од хрватската територи?а. Со Мирот во Варшава (1664 год.) престанале нивните упади, но австриските владетели не сакале да ?а укинат Воена Краина и продолжиле со во?ната против Турците. Со?узништвото на унгарското и хрватското благородништво, што го воделе Никола Зрински и Фран Крсто Франкопан, завршило со нивното соборува?е од власт (1671 год.), а Хабсбурговците во Хрватска сè пове?е го воведувале апсолутизмот. По Мирот во Сремски Карловац (1699 г.) Турците се повлекле од пове?ето хрватски територии. Хабсбуршката Монархи?а го продолжила порано почнатото населува?е на православните бегалци во пограничните области на Хрватска кон Османлиското Царство, во Лика, Кордун, Бановина и во делови на Славони?а, а исто така и Венеци?анската Република во Далматинска Загора. Мари?а Терези?а во 1799 г. со укинува?ето на Кралскиот совет во Загреб целосно ?а укинала хрватската автономи?а, а за време на ?осип Втори Хрватска и правно станала дел од Унгари?а. Кога со Мирот во Кампоформи?а (1797 год.) е распуштена Венеци?анската Република, Далмаци?а станала наследна зем?а на Хабсбурговците и не се обединила со Хрватска. Исто така, во 1808 год. укината е и автономи?ата на Дубровничката Република.

Географи?а

[уреди | уреди извор]
Карта на Хрватска.
Плитвички езера.

Хрватска се нао?а во ?угоисточна Европа ме?у Средна Европа и Средозем?ето. Се дели на три региони: низинска, планинска и приморска Хрватска. Пове?е од половина од територи?ата се рамнини и ритчи?а на Панонскиот базен на север (низинска Хрватска). На исток се низинските покраини Срем и Бара?а, кои кон запад продолжуваат во Славони?а и во широките рамнини покра? Сава и покра? Драва. Во западниот дел на Славони?а среде рамнината се издигаат шумовити планини (Папук 953 м, Псу? 984м), а ме?у нив е ридестата Пожешка Котлина. Кон запад планините се спуштаат во широка, малку повлажна рамнина покра? Илова, Чешма и Ло?, над кои на север се издига околу 60 км долгата Билогора (309м) и на ?уг Мославачка Гора (489м). На кра?ниот северозапад се нао?а рамничарското Ме?умур?е ме?у Драва и Мура, како и ридестото Хрватско Загор?е, кои достигнуваат до на?источните шумовити падини на Предалпските Планини (Жумберачка Гора 1181 м, Иванчица 1059 м, Медведница 1035м). Рамнината продолжува по течението на Купа кон ?угозапад во Карловачкиот базен, ко? кон ?уг постепено преминува во нискиот карст на Кордун со Петрова Гора (512м), а на ?угоисток во ниските планини на Бани?а (Зринска Гора 616м). Планинска Хрватска опфа?а дел од Динарските Планини и претставува голема географска преграда ме?у континентална и средоземна Хрватска. Поголем дел се нао?а на надморска височина ме?у 500 и 1000 м; карактеристична е насоченоста од северозапад кон ?угоисток. Преовладуваат мезозо?ски варовници така што поголемиот дел од рел?ефот добил особеност на карст, шумовит е и многу ретко населен. На северозапад е планинскиот Горски Котар со пространи шуми (Белоласица 1533 м, Велики Рис?ак 1528м), кон ?угоисток пространата висорамнина Лика (500—700м), со Личко 465км2, Гатцко 80км2 и Крбавско Кршко Поле 67км2, како и 145 км долгиот планински венец Велебит ко?што ?а одво?ува од ?адранското Море (Вагански врв 1758м). Во продолжение на сообра?а?ниот многу важен премин од Лика и долината на Уна кон Книн по должината на границата од Босна и Херцеговина се издигнува 80 км долгиот и карпест планински венец Динара со на?високиот врв во Хрватска Динара 1831 м. Во приморска Хрватска преовладуваат многу варовници ме?у кои е тесниот по?ас на еоценски флиш (сред. Истра, Винодол, Равни Котари, Конавле) и карстните поли?а во внатрешноста на Далмаци?а, на пример Имотско 95км2, Си?ско 64км2, Петрово 57км2, Вргорачко 37км2 и Дицмо 35км2. Биде??и пове?ето варовнички планини се издигаат веднаш над брегот (Велебит, Мосор, Биоково), примор?ето е многу тесно, пошироко е само на полуостровот Истра (3130км2), во заднината на Задар и Шибеник (Равни Котари), како и по делтата на Неретва. Во ?адранското Море на Хрватска и припа?аат 718 поголеми и помали острови (67 населени) коишто, исто така, се ридести, изградени од креден варовник и карстни. Поголеми острови се: Крк (406км2), Црес (406км2), Брач (395км2), Хвар (300км2), Паг (285км2), Корчула (276км2), Дуги Оток (114км2), Млет (100км2), Раб (91км2) и многу други. На Хрватска и припа?а поразгранетиот и многу живописен дел од источниот брег на ?адранското Море (1777км2).

Риека

Приморскиот дел на Хрватска има карактеристична средоземна клима со жешки и суви лета, со топли зими така што на?многу врнежи има во октомври и ноември. Особено зиме чести се бурите, студен и силен ветер што дува во налети преку планинските превалци кон морето. Планинска Хрватска има умерено континентална клима со студени зими и свежи лета, а во на?високите области планинска клима, со многу врнежи на планинските предели. Во Горски Котар има над 3000 мм врнежи во година. На?многу врнежи има во октомври и во ноември, а снежната покривка се задржува 50-60 дена. Низинска Хрватска има умерено континентална клима со студени зими и топли лета, со на?многу врнежи во ма? и ?уни и во октомври и во ноември. Количеството врнежи се намалува од 3 кон исток, а снежната покривка се задржува 25-40 денови.

Политички систем

[уреди | уреди извор]
Плоштадот Свети Марко во Загреб – од лево кон десно: Бански двори, офици?ално седиште на Владата на Хрватска, црквата Свети Марко и Парламентот на Хрватска

Од прифа?а?ето на уставот од 1990 година, Хрватска има демократски систем на владее?е. Поме?у 1990 и 2000 година државата била со полупретседателски систем, додека од 2000 година е парламентарна држава.

На чело на државата е претседателот ко? е избран за мандат од пет години и има право да се кандидира само двапати. То? е врховен командант на хрватската во?ска и со советот на Собранието го назначува премиерот на Хрватска.

Собранието на Хрватска е еднодомно и има од 100 до 160 члена. Пратениците се избрани на избори за мандат од четири години. Хрватската влада е управувана од премиерот на Хрватска заедно со кабинетот министри назначени за различни сектори. Извршната власт е задолжена за донесува?е на закони, имплементира?е на закони и воде?е на внатрешна и надворешна политика.

Административна поделба

[уреди | уреди извор]

Хрватска е поделена на 21 жупани?а (региони) и Град Загреб.

Жупани?а Седиште Површина (км2) Население според
пописот од 2011
Б?еловарско-билогорска Б?еловар 2 652 119 743
Бродско-посавска Славонски Брод 2 043 158 559
Дубровничко-неретванска Дубровник 1 783 122 783
Истарска Пазин 2 820 208 440
Карловачка Карловац 3 622 128 749
Копривничко-крижевачка Копривница 1 746 115 582
Крапинско-загорска Крапина 1 224 133 064
Личко-се?ска Госпи? 5 350 51 022
Ме?имурска Чаковец 730 114 414
Осиечко-бара?ска Осиек 4 152 304 899
Пожешко-славонска Пожега 1 845 78 031
Приморско-горска Риека 3 582 296 123
Сисачко-мославинска Сисак 4 463 172 977
Сплитско-далматинска Сплит 4 534 455 242
Шибенско-книнска Шибеник 2 939 109 320
Вараждинска Вараждин 1 261 176 046
Вировитичко-подравска Вировитица 2 068 84 586
Вуковарско-сремска Вуковар 2 448 180 117
Задарска Задар 3 642 170 398
Загрепска Жупани?а Загреб 3 078 317 642
Град Загреб Загреб 641 792 875

Стопанство

[уреди | уреди извор]

Приватизаци?ата во Хрватска и создава?ето на слободен пазар започнале во 1990 година. Како резултат на во?ната инфраструктурата ослабела, а на?многу страдал туризмот. Од 1989 до 1993 БНП паднал до 40%. Со завршува?ето на во?ната започнала обновата на хрватската економи?а.

Во 2000 година хрватската економи?а забележала висок разво? и закрепнува?е. Започнале странски инвестиции и разво? на туризмот.

Население и ?азик

[уреди | уреди извор]
Население на Хрватска.

Хрватска е нерамномерно населена. На?густо е населено поширокото подрач?е на Загреб и подрач?ето на Сплит, каде густината на населението преминува 250 жители на 1 км2, Ме?умур?е со 150 жит./км2 и Хрватско Загор?е со над 120 жит./км2, а на?ретко е населена планинска Хрватска, Кордун, Внатрешноста на Далмаци?а и пове?ето ?адрански острови (помалку од 20 жит./км2.

Демографи?а на Хрватска.

За поморскиот дел на Хрватска карактеристични се стари градови со малку население, само некои се развиле во индустриски центри и пристаништа. Во внатрешноста на Далмаци?а и во карсните предели пред сè населени се карсните поли?а, каде преовладуваат збиени села или села покра? патот, а другите делови се населени многу ретко. И градовите во то? дел останале многу мали.

Во панонскиот дел на Хрватска населеноста е слична како и во другите зем?и во Средна Европа. Пове?ето денешни градови се создале уште во средниот век околу замоците или поважните премини на реките.

Поголеми градови во Хрватска се: Загреб (692 000), Сплит (175 000), Риека (144 000), Осиек (90 000), Задар (70 000), Пула (59 000), Славонски Брод (59 000), Карловац (49 000), Сисак (37 000), Шибеник (37 000), Дубровник (30 500) и Вуковар (30 000).

Религи?а во Хрватска[4]
религи?а проценти
Римокатолицизам
 ?
86,6 %
Православие
 ?
4,1 %
Други
 ?
9,3 %

Според пописот од 2001 година мнозинството од Хрватите (87,8%) припа?аат на Римокатоличката црква. Православните христи?ани го сочинуваат околу 4,4 отсто од населението, муслиманите околу 1,3 проценти, а протестанти околу 0,3 проценти од населението. 5,2% од Хрватите не се верници или агностици.[5]

Римокатоличката црква добива државна финансиска поддршка и други надоместоци утврдени во договорот поме?у Владата на Хрватска и на Ватикан. Браковите кои се спроведени од страна на верските заедници, кои пак имаат постигнато договори со државата се офици?ално признати, со кое се елиминира потребата од регистрира?е на гра?анските бракови во регистарот.

Култура во Хрватска

[уреди | уреди извор]

Културата на Хрватска се заснова на долга, бурна и разнолика истори?а од ко?а зачувани многу споменици, уметнички и научни дела. Хрватска има седум споменици во списокот на Светското наследство на УНЕСКО и осум национални паркови. Краватата, популарен елемент на облеката, потекнува од Хрватска. Хрватска на светот му дала многу великани: книжевници, музичари, , , и . Како на?важни може да се споменат тро?цата добитници на Нобеловата награда: Иво Андри? за книжевност, Владимир Прелог и Лавослав Ружичка за хеми?а.

Книжевност

[уреди | уреди извор]
Мисал по законот на римскиот двор

Почетоците на хрватската писменост досегаат во среден вексредниот век. Хрватите пишувале на глаголица, босанчица и латиница. Симбол на почетокот на хрватската книжевност е Баш?анската плоча. Летописот на попот Дук?анин е на?стар хрватски летопис. Важен и Записот на попот Мартинц на глаголица. Во 14 век се развила лирската поези?а, главно со верски карактер. Носители на книжевниот живо главно биле свештеници. На?стара божикна песна преведена од латински ?азик. Еден од на?старите запис на латиница е побожната Шибенска молитва настаната околу 1347 година. Хрвоевиот мисал е на?убавиот и на?богато илустрираниот ракопис на глаголица во хрватскиот среден век. Мисал по законот на римскиот двор печатен во 1483 година е првата хрватска инкунабула испечатена 28 години по Гутенберговата Библи?а и прв мисал во Европа ко? не бил печатен со латинични букви.[6]

Хуманизмот бил на?изразен во кра?брежните градови. На?важни хрватски хуманисти се Иван Чешмички, ?ура? Шижгори?, Антун Вранчи? и Или?а Цри?еви?. Богатството на хрватската ренесансна книжевност може да се согледа по бро?носта и разноликоста на книжевните облици. Марко Марули? се нарекува татко на хрватската книжевност, а негови на?важни дела се ?удита на хрватски и Давиди?ада на латински ?азик. Петар Хекторови? го напишал патописот Рибаре?е и рибарско приговара?е, а Петар Зорани? првиот хрватски роман Планини. На?знача?ни поети биле Шишко Менчети?, ?оре Држи?, Мавро Ветранови?, Брне Карнарути? и Ханибал Луци?. На?важниот ренесансен комедиограф бил Марин Држи?, а на?познати комедии му се Дундо Марое, Новела од Станец и Скуп.

Во барокот условен од турските осво?ува?а и расцепканоста на зем?ата делуваат четири регионални книжевни круга. Главен и на?плодоносен е дубровничкиот. На?важен претставник е Иван Гундули? со делата Солзи на синот расипник, Дубравка и Осман. Други претставници се Иван Буни? Вучи?, ?уни?е Палмоти? и Иг?ат ?ур?еви?. Следи далматинскиот книжевен круг, па книжевноста на Банска Хрватска и Славони?а. Никола Зрински, Фран Крсто Франкопан, Катарина Зринска, ?ура? Хабдели? и Антун Канижли? се на?важните претставници. Во хрватската книжевност на 18 век преовладува барокот, просветителствоот и класицизмот, а се ?авуваат и некои карактеристики на предромантизмот. Исклучително голем популарност постигнува Разговор угоден на народот словенски од Андри?а Качи? Миоши?. Од тоа раздоб?е треба да се споменат Мати?а Петар Катанчи?, Мати?а Антун Ре?кови? и Титуш Брезовачки.

Мирослав Крлежа

Романтизмот се ?авува за време на хрватската книжевна преродба ко? траела од 1813 до 1860 година, а го карактеризирала национално буде?е. ?удевит Га? станал предводник на преродбените насто?ува?а, а останати претставници се Павао Штос, Станко Ваз, Димитри?а Деметер, Иван Мажурани? и Петар Прерадови?. Протореализмот се нарекува и Шеноино време по на?важниот автор на тоа раздоб?е Аугуст Шеноа. Неговата по?ава го симболизира продорот на хрватската уметност на зборот во широките читателски маси. Хрватскиот реализам траел од 1881 до 1890, а на?важни претставници се Еуген Кумичи?, Анте Ковачи?, Ксавер шандор ?алски, ?осип Козарац, В?енцеслав Новак и Силвие Страхимир Кар?чеви?.

Хрватскиот модернизам траел од 1892 до 1916. На?знача?ни книжевници од тоа раздоб?е се Антун Густав Матош, Иво Во?нови?, Динко Шимунови?, Фран Галови?, Драгутин Дом?ани?, Владимир Видри?, Иван Козарац и Владимир Назор. Во 1900 година, во Загреб било основано Друштво на хрватските писателиДруштвото на хрватските писатели. На?важни претставници на хрватската книжевност во раздоб?ето 1914 до 1929 се Иво Андри? и Антун Бранко Шими?. На?битен писател на 20 век е Мирослав Крлежа. Претставници на новата генераци?а се Тин У?еви?, Добриша Цесари?, Драгутин Тади?анови?, Иван Горан Ковачи?. На?важни претставници на втората модерна се писателите собрани околу магазинот ?Круг“ како Слободан Новак, ?осип Пупачи?, Влатко Павлети? и Владо Готовац, а им се придружиле ?уре Каштелан и Весна Парун. Во постмодерната делувале Иво Брешан, Иван Аралица и Павао Павличи?. Во анкета од 2009 година ме?у гра?аните на Хрватска за на?познат хрватски поет бил прогласен Тин У?еви?, следат Добриша Цесари?, Весна Парун, Драгутин Тади?анови? и Антун Бранко Шими?.[7]

Никола Тесла

Многу знача?ни научници и пронао?ачи потекнуваат од Хрватска. Славо?уб Едуард Пенкала бил пронао?ач на механичката писалка, а Никола Тесла го измислил генераторот на наизменична стру?а, трансформаторот и вртливото магнетно поле. Тесла го нарекуваат човек ко? го измислил дваесеттиот век. Фауст Вранчи? го измислил падобранот, а Иван Вуки? торпедото. Иван Вучети? ?а измислил дактилоскопи?ата, систем за идентификаци?а со помош на отпечатоците прстте. Антун Лучи? е заслужен за изумот на првиот нафтен извор. На?знача?ни научници се Ру?ер Бошкови?, Драгутин Гор?анови?-Крамбергер, Андри?а Мохоровичи? и Милутин Миланкови?. Иван Лучи? се нарекува татко на хрватската историографи?а, а останати важни историчари се ?ура? Ратка?, Иван Куку?еви? Сакциснки, Фра?о Рачки, Тади?а Смичиклас, В?екослав Клаи? и Фердо Шиши?.

Уметност

[уреди | уреди извор]

Хрватска дала знача?ни ва?ари како ?ура? Далматинац и Иван Мештрови?, сликари Влахо Буковац, Мато Целестин Медови?, Иван Генерали?, ?ули?е Клови?, ?озо К?акови?, Едо Мурти?, Крсто Хегедуши?, Иван Рабузин и многу други.

Хрватска ку?на

[уреди | уреди извор]

Хрватската ку?на е разнолика и е позната како ку?на на области, биде??и секо?а област на Хрватска има сво?а посебна кулинарска традици?а. Не?зините корени датираат од дамнешните времи?а. Разликите во изборот на храна и начините на готве?е се на?забележителни во континенталните и во кра?брежните области. Копнената ку?на е пове?е карактеризирана од ку?ната на Словените и контактите со соседните култури—унгарска и турска, со користе?е на маст за готве?е и зачини, како црн пипер, пиперка и лук. Кра?брежната област го носи вли?анието на грчката и римската ку?на, како и на подоцнежната средоземната ку?на, посебно итали?анската (особено венеци?анскaта). Кра?брежните ку?ни користат маслиново масло и билки и зачини како што се рузмарин, жалфи?а, лаворов лист, оригано, риган, цимет, каранфилче, мускатно оревче, лимон и кора од портокал. Народното традиционално готве?е е засновано на креативни вари?ации на неколку основни состо?ки (житарици, млечни производи, месо, риба, зеленчук, ореви) и процедури во готве?ето (варе?е, прже?е, пече?е), додека буржоаската ку?на вклучува пове?е комплицирани процедури и употреба на избрани билки и зачини. Сувомесните производи се дел од хрватската кулинарска традици?а во сите области. Храната и рецептите од другите поранешни ?угословенски зем?и се исто така популарни во Хрватска.

Хрватска како тема во уметноста и во популарната култура

[уреди | уреди извор]
  • ?Хрватскиот народен препород“ (Hrvatski narodni preporod) - слика на хрватскиот уметник Влахо Буковац од 1895 година.[8]
  • ?Панорама на Карловац“ (Panorama Karlovca) - слика на хрватскиот уметник ?аков Шашел од 1874 година.[8]
  • ?Хотел Загор?е“ - книга на писателката Ивана Сими? Бодрожи?.[9]
  1. 1,0 1,1 1,2 1,3 ?Croatia“. International Monetary Fund. Посетено на 2025-08-07.
  2. ?First Results“. Архивирано од изворникот на 2025-08-07. Посетено на 21 July 2017.
  3. Human Development Report 2021-22: Uncertain Times, Unsettled Lives: Shaping our Future in a Transforming World (PDF). hdr.undp.org. United Nations Development Programme. 8 September 2022. стр. 272–276. ISBN 978-9-211-26451-7. Архивирано (PDF) од изворникот 8 September 2022. Посетено на 8 September 2022.
  4. ?4. Population by ethnicity and religion“. Census of Population, Households and Dwellings 2011. Croatian Bureau of Statistics. Архивирано од изворникот на 2025-08-07. Посетено на 2025-08-07.
  5. ?Population by religion, by towns/municipalities (Central Bureau of Statistics)“. Архивирано од изворникот на 2025-08-07. Посетено на 2025-08-07.
  6. Misal po zakonu rimskoga dvora, 1483. Архивирано на 14 ноември 2013 г., nsk.hr
  7. 'Po anketi najpoznatiji hrvatski pjesnik Tin Ujevi?' Архивирано на 13 ?ануари 2018 г., monitor.hr, 5. svibnja 2009., pristupljeno 13. sije?nja 2018.
  8. 8,0 8,1 Sredi?nja Hrvatska - Dvori s pogledom, Hrvatska turisti?ka zajednica, 2009.
  9. Магор, Каталог 2015. Скоп?е, 2015, стр. 18.

Надворешни врски

[уреди | уреди извор]
Влада
Општи информации
Слики
Туризам
Други

Поврзано

[уреди | уреди извор]
怕痒的男人意味着什么 百褶裙配什么鞋子 无痛肠镜和普通肠镜有什么区别 今天生猪什么价 4月16日什么星座
秋字五行属什么 核糖体是什么 蝉蛹是什么 aj是什么牌子 微信密码是什么
螃蟹不能和什么水果一起吃 近视手术有什么后遗症 护理专业是做什么的 口腔医学专业学什么 倾城是什么意思
momax是什么牌子 浊气是什么意思 老年人血压忽高忽低是什么原因 取环挂什么科 b型钠尿肽高说明什么
忆苦思甜下一句是什么hcv9jop3ns9r.cn 一剪梅是什么意思huizhijixie.com 什么叫生理盐水hcv8jop1ns1r.cn 破损是什么意思hcv9jop2ns3r.cn 下巴发黑是什么原因youbangsi.com
什么意思hcv9jop3ns0r.cn 待业是什么意思hcv9jop6ns8r.cn 蛇跟什么生肖相冲hcv7jop9ns5r.cn 咽炎雾化用什么药最好xinmaowt.com 7月1号是什么星座hcv8jop8ns0r.cn
喉咙痒咳嗽用什么药hcv8jop5ns7r.cn 甲沟炎是什么样子的hcv7jop6ns9r.cn 史字五行属什么hcv9jop7ns1r.cn 医生为什么喜欢开地塞米松hcv7jop5ns1r.cn mfd是什么意思hcv7jop6ns9r.cn
秉承是什么意思hcv8jop2ns6r.cn 元宵节送什么hcv9jop2ns9r.cn 济公属什么生肖hcv7jop9ns5r.cn 喝醉酒是什么感觉hcv8jop8ns5r.cn 摸摸头是什么意思shenchushe.com
百度